Pianist/componist Laurent de Wilde (Washington DC, 1960) keerde in 1964 met zijn ouders terug naar Frankrijk. In 1981 begint hij een studie filosofie aan de École Normale Superieure in Parijs, maar dat werd het niet en in 1983 ging hij met een muziekbeurs naar het Brooklyn College bij New York. Hij bleef daar en trad op met musici als Greg Osby, Reggie Workman en Ralph Moore, hij werd lid van de band van trompettist Eddie Henderson en maakte 3 albums met hem. Begin jaren ’90 verhuisde hij terug naar Parijs, in 1992 bracht hij het trio album “Open Changes” uit waarmee hij de Prix Django Reinhardt won in het daarop volgende jaar. Hij speelde o.a. met Dee Dee Bridgewater, Aldo Romano, Barney Wilen en Harold Land. In 1996 schreef hij een biografie over Thelonius Monk, kortweg getiteld “Monk”, in 2017 ontving hij de Prix du Disque Francais voor zijn album “New Monk Trio”. Hij maakt zo’n 20 albums

Ray Lema (Congo, 1946) is een pianist/componist, zijn muziek varieert van klassiek tot jazz, van traditionele Congo ritmes tot Gnawa muziek. In het seminarie ontdekten de paters zijn muzikale begaafdheid en stuurden hem naar pianoles en lieten hem het orgel bespelen tijdens de mis, de training was streng maar effectief. Congo wordt onafhankelijk en de organist verlaat het seminarie om scheikunde te gaan studeren aan de universiteit, maar zijn passie voor de wetenschap ebt weg en hij weidt zich volledig aan de muziek. Hij speelt met Gérard Kazembe’s orkest de Europese hits en speelt rock met de band “The Yss Boys”, een vreemde eend in de muziekscene van Kinshasha waar de rumba regeert. Maar omdat hij getraind is in de moeilijkheidsgraad van Bach en in klassieke compositie krijgt hij de muzikale leiding van het nieuw opgerichte Nationale Ballet van Zaire. Door het rekruteren van de nodige muzikanten ontdekt hij de ongelooflijke muzikale verscheidenheid van zijn landgenoten en het gevoel voor ritme dat iedereen bezit.

Eind jaren ’70 wordt hij ontslagen bij het Nationaal Ballet omdat hij weigert een opera te componeren ter meerdere glorie van Mobutu “de koning van Zaire”. Zijn auto, huis en orkest worden hem ontnomen door de regering van Mobutu, op dat moment biedt de Rockefeller Foundation hem een studiebeurs aan plus de bijbehorende vliegreis naar Washington. Ray vliegt weg uit Zaire, niet wetende dat hij meer dan 30 jaar geen voet zal zetten in zijn land. In Amerika ontmoet hij Stewart Copeland, drummer van The Police, die hem helpt bij zij eerste album “Kotelja”. Maar hij voelt zich niet thuis in de muziekscene in de V.S. waar muzikale invloeden van buitenaf nauwelijks voet aan de grond krijgen. Hij reist af naar Brussel en later Parijs. Hij maakt diverse albums in Frankrijk met mensen als Higelin, Bashung, Dibango en Couture., Professor Stefanov met zijn Bulgaarse koren en met de Marokkaanse Tyour gnawas. Maar jazz blijft zijn favoriete muziek, in duo-vorm met Joachim Kühn of Laurent De Wilde of met zijn quintet. Hij maakte inmiddels meer dan 20 albums, dit is zijn tweede met De Wilde.

Op dit album “Wheels” zijn er velerlei ritmische achtergronden te horen, die uit Ethiopië zijn te horen in “Abyssinight”, uit Congo in “Wheels”en “Lulablue”, uit de CaraÏben in “Poulet Bicyclette” en “Saka Salsa”, uit de V.S. “I miss you dad” en “Chains en uit Nigeria “Human comes first”. Een piano duo is altijd iets speciaals, zoals de twee pianisten elkaar aanvoelen, tegenspelen, kortom een feestje bouwen, zeker als het twee pianoleeuwen zijn zoals Ray en Laurent. Het beluisteren van dit album is een waar genoegen en het is volstrekt duidelijk dat beide heren vaak samen hebben gespeeld, zo soepel als dit duo speelt alsof het een piano is die met 4 handen wordt bespeeld, wonderbaarlijk. Het openings- en titelnummer “Wheels” is een voorbeeld van de Congolese traditie van 6/8 ritmes (Sihuit). De noten duiken als spartelende visjes over elkaar heen, terwijl ondertussen de andere piano een strak ritme aanhoudt, heel fraai en spannend. “Human comes first” is een eerbetoon aan Fela Kuti die de Afrobeat op de kaart heeft gezet en tevens een getuigenis van de woede over het feit dat mensenlevens niet meetellen in de plundering van de natuurlijke rijkdommen van deze planeet.

Het nummer “Chains” met zijn hinkelende ritme werd geschreven in het voorjaar van 2020 toen er de periode was van vrijwillige onderdanigheid die was opgelegd, die wordt hier goed weergegeven mede door het kreupele ritme. “Poulet Bicyclette” was oorspronkelijk bedoeld als een beguine (muzieksoort uit Martinique) maar het werd bij toeval een charleston. Een uiterst vrolijk muziekje dus waarbij je de dames hun beentjes ziet opzwaaien. “Abyssinight” is geïnspireerd op de Ethio jazz en de belangrijkste vertegenwoordiger vibrafonist Mulato Astatke, hij heeft aan de grens van het Midden-Oosten een eigen muziek laten opbloeien, uniek en bedwelmend. Het aanstekelijke ritme zorgt ervoor dat je hierbij niet stil kunt blijven zitten, heerlijke muziek. Voor mij het indrukwekkendste nummer is “I miss you dad “, geschreven door Laurent na het recente overlijden van zijn vader met wie Ray ook bekend was, het is een indringende combinatie van het geleden verdriet en de plezierige herinneringen van weleer. “Lubablue” is een weergave van de muziek van het Luba volk uit Centraal Afrika waar Ray lange tijd doorbracht, een vrolijk ritme met glasheldere akkoorden. In “Saka Salsa” proberen de beide heren de Cubaanse muzikale traditie te mengen met een Congolese saus om zodoende een nieuwe gekruide schotel te creëren door de Caribische aroma’s te combineren met die uit Centraal Afrika. En daar zijn ze muzikaal gezien absoluut in geslaagd, het complete album is trouwens een ware muzikale feestmaaltijd !

Jan van Leersum.